Zmiany w rozwiązaniach prosumenckich w budynkach wielolokalowych. Czy pojawia się nowa grupa klientów na instalacje fotowoltaiczne?
Popularność mikroinstalacji fotowoltaicznych w budynkach wielolokalowych.
Według danych GUS z ostatniego spisu powszechnego, w Polsce istnieje 558,4 tys. budynków wielomieszkaniowych. Mimo ogromnej liczby tego typu obiektów, instalacje OZE na budynkach wielolokalowych do tej pory stanowiły jednak margines całego rynku mikroinstalacji. Rynek był zdominowany przez instalacje na domkach jednorodzinnych. Było to rezultatem m.in. systemu wsparcia, w ramach kolejnych edycji programu Mój Prąd czy też Czyste Powietrze, wzrostem kosztów eksploatacji energii (szczególnie dotkliwym dla mieszkańców domów jednorodzinnych) oraz wyższym zapotrzebowaniem na energię w domach w stosunku do mieszkań.
Perspektywy, a rzeczywistość
Perspektywy dla upowszechnienia instalacji fotowoltaicznych dla budynków wielolokalowych wydawały się obiecujące, chociażby ze względu na ich naturalne uwarunkowania tj. duża wysokość budynków (bloki) oraz obszerna, niezacieniona powierzchnia na dachach.
Rzeczywistość pokazała jednak, że relatywnie niskie zainteresowanie instalacjami OZE w tego typu obiektach spowodowane było głównie brakiem systemu atrakcyjnych zachęt finansowych oraz specjalnych regulacji prosumenckich dla takich punktów.
Uruchomiony pilotażowo przez NFOŚiGW w latach 2020-2021 program wsparcia „Słoneczne Dachy”, przeznaczony właśnie dla tego typu beneficjentów, nie spotkał się z dużym zainteresowaniem wśród Spółdzielni i Wspólnot Mieszkaniowych.
Pewnym unikalnym zjawiskiem na rynku był przypadek Wspólnoty Mieszkaniowej w Szczytnie, która już kilka lat temu zapewniła sobie samowystarczalność energetyczną. Wspólnota zdecydowała się na instalację paneli fotowoltaicznych oraz pomp ciepła, przy wsparciu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
>> Szczegóły tego znajdziecie tutaj: Energetyka. Blok w Szczytnie sam sobie wytwarza prąd - Money.pl
Podobne przykłady pojawiły się również w:
- Szczecinie
- Wrocławiu
Na dachach wrocławskich wieżowców pojawiło się 3 tys. paneli PV | GRAMwZIELONE.pl
Niestety instalacja systemów fotowoltaicznych w tego typu budynkach nie stało powszechne.
Nowe rozwiązanie – PROSUMENT LOKATORSKI
Pod koniec grudnia 2022 roku Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosił zupełnie nowe rozwiązanie dla budynków wielolokalowych, czyli prosumenta lokatorskiego.
Adresaci programu
Z założenia ma to być zupełnie nowa forma wsparcia rozwoju energetyki prosumenckiej w budynkach wielomieszkaniowych (bloki, kamienice, itp.), czyli Wspólnotach Mieszkaniowych, Spółdzielniach Mieszkaniowych oraz TBS-ach.
Model funkcjonowania prosumenta lokatorskiego
• Energia produkowana w instalacji fotowoltaicznej będzie wykorzystywana do autokonsumpcji na potrzeby części wspólnych budynków wielolokalowych, nie będzie zatem wykorzystana do zasilania lokali mieszkańców w budynku.
• Nadwyżka produkcji energii z instalacji fotowoltaicznej będzie mogła być odsprzedana do sieci według stawek opartych o średnie ceny hurtowe energii dla net-billingu.
• Środki ze sprzedaży nadwyżek energii trafią na konto prosumenckie. W przeciwieństwie jednak do obecnego modelu net-billingowego PROSUMENT LOKATORSKI będzie mógł odebrać 100% zgromadzonych środków, bez limitu czasowego.
• Moc instalacji fotowoltaicznej będzie mogła być wyższa niż zapotrzebowanie budynku, zatem dzięki jej przewymiarowaniu, PROSUMENT LOKATORSKI będzie mógł uzyskiwać również dodatkowe środki z odsprzedaży energii.
• Środki finansowe uzyskane z nadprodukcji energii Spółdzielnia Mieszkaniowa czy też Wspólnota będą mogły przeznaczyć na dowolne cele związane z budynkiem tj.: remonty czy też jego utrzymanie.
• Prosument (zarządzający budynkiem) będzie musiał zgłosić do sprzedawcy energii sposób rozliczenia (czyli status prosumenta lokatorskiego), dokumentując to uchwałą o budowie takiej instalacji.
Dofinansowanie dla PROSUMENTA LOKATORSKIEGO
• Od 1 lutego 2023 ma pojawić się nowa forma dofinansowania dla PROSUMENTÓW LOKATORSKICH, o którą można wnioskować w Banku Gospodarstwa Krajowego
• Grant będzie można przeznaczyć na sfinansowanie do 50 proc. kosztów instalacji.
• W ramach dofinansowania będzie można pokryć:
- zakup, montaż lub budowę nowej instalacji odnawialnego źródła energii
- modernizację istniejącej instalacji OZE, w wyniku której zainstalowana moc wzrośnie o co najmniej 25 proc.
• Grantem będzie mógł być również objęty zakup magazynu energii lub pompy ciepła.
Rząd zamierza przeznaczyć na dofinansowanie tego typu podmiotów ok. 500 mln złotych.
Środki na ten cel mają pochodzić ze budżetu na prefinansowanie Krajowego Planu Odbudowy.
Dotychczasowe rozwiązania prosumenckie dla budynków wielolokalowych
• Prosument „standardowy”
- Możliwość produkcji energii na potrzeby autokonsumpcji dla części wspólnych budynków oraz sprzedaż nadwyżek do sieci według stawek opartych o średnie ceny hurtowe energii dla net-billingu
- Środki uzyskane ze sprzedaży nadwyżek energii przeznaczone są na pokrycie kosztów energii czynnej, a pozostała część gromadzona jest na koncie prosumenckim
- W przypadku braku wykorzystania środków z konta prosumenckiego w ciągu roku prosument otrzymywał zaledwie 20% pozostałych środków.
• Prosument zbiorowy
- Możliwość produkcji energii z PV na potrzeby indywidualnych mieszkańców, którzy zdecydują się na wykupienie udziału w instalacji fotowoltaicznej.
- Zasady rozliczeń są analogiczne jak dla prosumenta standardowego.
Zmiany aktów prawnych
Zapowiedzi ministerialne nie przełożyły się jeszcze na akty prawne, dlatego jeśli chodzi o szczegóły, będziemy musieli jeszcze chwilkę poczekać. Zmiana w zakresie rozliczeń dla nowego rodzaju prosumentów będzie musiała zapewne skutkować nowelizacją ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz koniecznością wprowadzenia stosownych rozporządzeń.
Zapotrzebowanie na instalacje PV vs. wiek budynku
Patrząc z perspektywy zapotrzebowania na energię według wieku budynku należy zauważyć, żę zwłaszcza nowe budynki mieszkaniowe wykorzystują znaczny wolumen energii dla części wspólnych, ponieważ funkcjonuje w nich wiele rodzajów urządzeń m.in. wentylacje, windy, słupki do ładowania samochodów, oświetlenie klatek schodowych i garaży. Wydaje się zatem, że PROSUMENCI LOKATORSCY powinni w pierwszej kolejności znaleźć się w tego typu obiektach. Ciekawym rozwiązaniem byłoby również już na etapie projektowanie zintegrowanie instalacji fotowoltaicznych z nowymi budynkami.
PROSUMENT ZBIOROWY
W ostatniej nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii w 2022 roku pojawił się nowy podmiot z obszaru energetyki prosumenckiej – PROSUMENT ZBIOROWY.
Z założenia model funkcjonowania PROSUMENTA ZBIOROWEGO ma za zadanie umożliwić mieszkańcom budynków wielorodzinnych bezpośredni dostęp do energii słonecznej produkowanej w instalacji OZE umiejscowionej na budynku.
Każdy z mieszkańców budynku może zadecydować, czy chce stać się współwłaścicielem instalacji OZE. Jeżeli decyduje się na udział w PROSUMENCIE ZBIOROWYM może czerpać korzyści z funkcjonowania instalacji poprzez uzyskiwanie:
• energii wyprodukowanej z instalacji OZE, proporcjonalnie do zakupionych udziałów
• środków ze sprzedaży nadwyżki produkcyjnej do sieci energetycznej na warunkach systemu net-billing.
Pod względem regulacyjnym wprowadzenie PROSUMENTA ZBIOROWEGO jest przełomem, ponieważ dotychczasowe nieliczne instalacje fotowoltaiczne na blokach obejmowały wyłącznie rozwiązania w zakresie produkcji energii produkowanej na potrzeby części wspólnych budynków. Energia z OZE nie była zatem bezpośrednio konsumowana indywidualnie przez poszczególnych mieszkańców.
Niestety w ciągu kilku miesięcy funkcjonowania nowych regulacji, jak na razie PROSUMENT ZBIOROWY nie zdobywa popularności w Polsce. Miejmy zatem nadzieję, że nowe modele wsparcia obejmą również tą grupę prosumentów, ponieważ wpłynęłoby to bezpośrednio na obniżenie kosztów energii mieszkańców budynków wielolokalowych, którzy w przeciwieństwie do posiadaczy domków jednorodzinnych nie mieli do tej pory możliwości bezpośredniego wyboru alternatywnego źródła energii.
>>Informacja prasowa o prosumencie lokatorskim zaprezentowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii:
Wprowadzimy instytucję prosumenta lokatorskiego - Ministerstwo Rozwoju i Technologii - Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Michał Olszewski, Product Manager w Corab S.A.
Od 15 lat działa na rynku energetycznym. Pracował w obszarze rozwoju produktów, sprzedaży i innowacji dla klientów biznesowych w PGE Polskiej Grupy Energetycznej, PKP Energetyka oraz innogy Polska (obecnie E.ON). W ostatnim czasie w polskim oddziale portugalskiego koncernu energetycznego EDP wdrażał nowe modele sprzedaży fotowoltaiki (PV As A Service) oraz bundle produktowe (fotowoltaika + energia). Absolwent Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego oraz Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych.